Баскетбол – бул эң мыкты топ оюну гана эмес, ошондой эле абдан жайылган, популярдуу спорт болуп саналат. Баскетболдун тарыхында сиз укпаган учурлар көп болгон.
Баскетбол көп чыдамкайлыкты, күчтүү командалык духту жана оюнчудан атаандаштарын жеңип, оюнда жеңишке жетүү үчүн көп жөндөмдү талап кылат. Спорттун түрү катары баскетболдун башталышын карап чыгуу жана анын тарыхынын айрым урунттуу учурларын эстеп калуу үчүн 1891-жылга карай караңыз.
1 БАСКЕТБОЛДУН ЖӨНӨКӨЙ МЕКТЕП МУГАЛИМИ ОЙЛОП ЧЫККАН
Келгиле, көптөр үчүн эң белгилүү фактыдан баштайлы. Баскетболду дене тарбия мугалими Жеймс Нейсмит ойлоп тапкан. Бул 1891-жылы Массачусетс штатынын Спрингфилд шаарында болгон. Гимнастикалык жабдуулар боюнча окуучуларынын кызыксыз сабактарын суюлтуу үчүн, Нейсмит жаңы оюнду ойлоп табууга аргасыз болгон, ал акыры дүйнөлүк маданияттын өнүгүшүнө зор таасирин тийгизген.
- БАСКЕТБОЛ БАШКА ТОП МЕНЕН ОЙНОЛДУ
Азыр ишенүү кыйын, бирок башында баскетбол футбол тобу менен ойнолчу. Кадимки себеттердин ордуна шабдаалы себеттери колдонулуп, калыстар ар бир упай алгандан кийин алардан топту алып салууга аргасыз болушкан. Тору салынган себеттер 1900-жылы гана пайда болгон. Ошол эле учурда топту жана себетти көрүүчүлөр менен болгон мамиледен коргогон баскетбол такталары ойлоп табылган.
- ДРИБЛИНГЕ ТЫЮУ САЛЫНГАН
Баскетболдо алгач дриблингге тыюу салынган. Тескерисинче, ар бир оюнчу топту кармаган жерден себетти атышы керек болчу. Йель университетинин командасы топту алга жылдыруу үчүн биринчи жолу дриблингди колдонгон 1897-жылга чейин болгон эмес. Бул элемент оюнда тамыр алып, 4 жылдан кийин эрежелерде бекитилген.
- КОМПОЗИЯНЫН ЧЕКТӨӨЛӨРҮ ЖОК
Башында баскетболдо ар бир командадагы адамдардын саны боюнча так эрежелер болгон эмес. Нейсмит оюндун эркин болушун каалаган жана каалаган адам катыша алат. Бир аз убакытка чейин, оюнчулардын демейки жалпы саны 18 болгон. Кийинчерээк баскетбол көнүмүш 5х5 форматына келип, андан кийин 3х3 форматында төңкөрүш жасады.
- ТОПТУ ҮСТҮНӨН САЛУУГА 10 ЖЫЛ
Оюндун эң укмуштуу элементтеринин бири болгон слем-данк 1967-1968-жылдар мезгилине чейин расмий түрдө тыюу салынган. Бул чектөө 1976-1977-жылдардын мезгилине чейин созулган. Бул оюндун тарыхындагы эң кызыксыз он жылдыктардын бири болду деп ойлойбуз.
- БАСКЕТБОЛ ООР ОЮН БОЛГОН
Элестеткиле, 1910-жылга чейин атаандашын түртүп, кармап, чалынып, уруп-сабоо одоно деп эсептелчү эмес. Дал ошол жылы бул жиндилик 4 топтолгон эреже бузуулар үчүн оюнчуну дисквалификациялоо эрежесин киргизүү менен токтогон. 1946-жылы эреже бузуулардын саны 5ке жетсе, кийинки жылы 6га жетти.
7 КАЛЫСТАРДЫН СААТЫ БОЛГОН
Баскетбол калыстары оюндун жүрүшүнө көз салбастан, убакытты да тынымсыз көзөмөлдөп турушу керек болчу, ошондуктан калыстардын колунда дайыма саат болгон. Болгону жалпы убакыт эсептелди, чабуул үчүн 24 секунд али жок. Бул жаңычылдык баскетболго 1954-жылы оюнга динамика кошуу үчүн келген.
- 1979 NCAA турнири НБАнын өсүшүн баштады
Көптөр Кошмо Штаттардагы коллегиялуу баскетбол көрүүчүлөр арасында абдан популярдуу экенин билишет, бирок ал өзүнүн туу чокусуна 1979-жылы Мичиган жана Индиана колледждери сезондун финалында бири-бирине каршы ойногондо жеткен. Ал эми бул күрөш дагы эле колледж баскетбол тарыхындагы эң популярдуу оюндардын бири болуп саналат. Беттешке болгон кызыгуу биринчи кезекте ошол кездеги абдан жаш Мэжик Джонсон (Мичиган) менен Ларри Берддин (Индиана) дуэлинен улам жаралган. Кийинчерээк, дал ушул оюнчулардын ортосундагы тирешүү 80-жылдардагы НБАнын негизгиси болуп, лиганы популярдуулуктун жаңы деңгээлине алып чыгат.
- ҮЧ УПАЙ АТУУ ЖОК
Баскетболдун ажырагыс заманбап элементи болгон үч упайлык сокку 1961-жылга чейин оюнда пайда болгон эмес. Ага чейин бардык ыргытуулар 2 упайга, ал эми эркин ыргытуулар 1 упайга барабар болчу. Албетте, оюндун белгиси такыр башкача болгон. Үч упай атуу биринчи жолу Чыгыш Профессионалдык Баскетбол Лигасынын оюндарына киргизилген жана 1968-жылдан бери алыскы аралыкка атуучу баскетболчулар расмий түрдө НБА эрежелерине киргизилген.
