Постсоветтик өлкөлөрдүн тургундарынын басымдуу көпчүлүгү үчүн Жаңы жыл негизги майрамдардын бири болуп саналат. Бул жерде аны майрамдык дасторкондо салттуу оюн-зоок, жарашыктуу балаты, оюнчуктар, белектер жана Аяз ата тосуп алат. Бирок бул майрамга ар бир өлкөнүн өз мамилеси бар. Мисалы, европалыктар жана америкалыктар үчүн Рождество Жаңы жылдан алда канча чоң мааниге ээ жана дал ушул Рождество негизги үй-бүлөлүк майрам болуп эсептелет. Бирок дүйнөдө 31-декабрь таптакыр нормалдуу иш күнү болуп саналган жана Жаңы жылдын ордуна таптакыр башка майрамдар белгиленип жаткан өлкөлөр да бар. Жаңы жылды майрамдабаган алдыңкы 5 өлкөнү назарыңыздарга сунуштайбыз.
Сауд Арабия
Бул консервативдүү диний өлкөдө үч гана майрам белгиленет – Эгемендүүлүк күнү, ыйык Рамазан айынын аякташы жана Курман айт күнү. Башка бардык майрамдарга тыюу салынган, алардын арасында Жаңы жыл да бар. Заман өзгөрүшүн майрамдоо, анын агымы Сауд Арабияда негизги дин болгон исламга жат келет. Андыктан, өлкөнүн дин полициясы жаңы жылдын алдында ар бир адам бул принциптерди карманып, эч ким, атүгүл чет элдиктер да тыюуну бузууга батынбасын деп эсептейт. Бул бөлүм өз ишмердүүлүгүндө фатваны жетекчиликке алат.
Милиция жарандарды эле эмес, гүл, сувенир жана белектерди саткан ишкерлерди, жалпысынан жаңы жылды майрамдоо үчүн кандайдыр бир жол менен колдонсо боло турган нерселердин баарын тыкыр көзөмөлдөйт. Декабрдын аягында мындай товарларды сатууга тыюу салынат. Милиция кызматкерлери өз ыйгарым укуктарынан аша чаап, окуя кылмышкердин өлүмү менен аяктаган учурлар көп кездешет.
Жыл алмашканы белгиленбегени менен дагы эле эсептелинет. Бул жаз менен түндүн теңелүүсү 21-мартка туура келет. Кошумчалай кетсек, бардык мусулмандар ай календары боюнча жашашат.
Белгилей кетсек, башка мусулман өлкөлөрүндө да Жаңы жыл майрамдалбаган, бул майрамга карата мамиле анчалык катаал эмес, бийлик туристтер менен ал жакта жашаган чет элдиктерди тосуп алууга уруксат берет.
Израиль
Израилдиктер үчүн 31-декабрь жана андан кийинки 1-январь кадимки иш күндөрү болуп саналат, алар жыл ичинде көп болот. Алардын бири ишембиге, бардык жөөттөр үчүн ыйык күнгө туш келсе, бир гана өзгөчөлүк. Бирок анын Жаңы жылды тосуу темасына эч кандай тиешеси жок. Алар Израилдин Тишри айынын жаңы айы кайсы күнгө туш келгенине жараша күзүндө, сентябрда же октябрда жыл алмашканын белгилешет. Фестиваль эки күнгө созулуп, көптөгөн аземдер, ырым-жырымдар жана каада-салттар менен коштолот. Бул жөөт майрамы Рош Хашана деп аталат.
Бирок 31-декабрды расмий деңгээлде белгилөөгө тыюу салынган эмес, аны КМШ өлкөлөрүнүн, Европанын жана Американын диаспоралары ийгиликтүү колдонуп келишет. Дем алыш күнүнүн жоктугуна карабастан, алар эс алуу күнүн алып, майрамды өз мекенинде көнүп калгандай өткөрө алышат.
31-декабрь бул католик олуясынын күнү болгондуктан, Израилде Жаңы жылды көптөр Сильвестр деп аташат. Өлкөнүн көптөгөн тургундары анын күнү белгиленип жатканына ишенишет.
Иран
Ирандын өзүнүн астрономиялык күн календары бар, аны Омар Хайям иштеп чыккан. Ал Күн Хижра деп аталат. Хайымдан бери дагы бир нече жолу толукталып, такталган. Бул календарга ылайык, азыр Иранда 1394-жыл.
Өлкөдө Жаңы жыл Григориан календары боюнча 22-мартта гана келет. Бул майрам Иранда Новруз деп аталат. Бул майрамдын алдында көптөгөн балдар ак кийимдерин кийип, көчөдө казан кагып чуркап жүрүшөт. Бул күнү жерде пайда болгон ата-бабалардын арбактарын ушинтип тосуп алышат деп ишенишет. Өрт Жаңы жылдын символуна айланат, ал от түрүндө жана ар бир үйдө шам катары күйөт. От тазарууну билдирет. Үйдү көп түстүү жумуртка – Жердин символдору, ал эми күзгү – дүйнөнүн көп түрдүүлүгүнүн символу менен тазалоо салтка айланган.
Индия
Индия – көптөгөн маданияттар жана этникалык топтор чырмалышкан өлкө, алардын ар биринин өзүнүн салттары бар. Алардын бардыгын майрамдасак, индустардын бир жылда күндөрү жетишсиз болмок. Ошондуктан өлкөдө көптөгөн майрамдар “тандоо менен” белгиленет. Европанын жаңы жылы да ушундай майрамдарга кирет. Индиялыктар үчүн бул жумуш күнү, бирок алардын көбү кааласа бир күн эс ала алышат.
Кошумчалай кетсек, индиялыктар биздин Жаңы жылыбыздын өзүнүн аналогуна ээ. 22-мартта өлкө боюнча расмий түрдө белгиленет. Бирок, көптөгөн штаттарда Жаңы жылды майрамдоо үчүн өз убактысы бар. Мисалы, Керала штатында Жаңы жыл 13-апрелде, ал эми өлкөнүн түштүк штаттарында күздүн ортосунда башталат. Ал түштүк провинцияларында абдан кеңири белгиленет, андан тышкары анын өзгөчө аталышы бар – Дивапали. Мындан тышкары, Гуди Падва, Угади, Вишу, Вайсахи Индияда да майрамдалышы мүмкүн, бирок алардын баары Жаңы жылдын келишин майрамдоодон башка эч нерсе эмес жана бул алардын толук тизмеси эмес. Айтмакчы, католиктердин Рождествосу Индияда “тандоо боюнча” майрамдарга да кирет.